1. Floor Nobels

Floor Nobels maakt graag gedurfde keuzes met haar bedrijf Worklife Recruitment China voor IT’ers in Shenzhen, het Silicon Valley van China. Is zeer actief op Twitter en omschrijft zichzelf in haar bio aldaar als ‘recruitment evangelist’ en digitale nomade, verslaafd aan WeChat en verliefd op vacatures en cv’s.

2. Jetske Goudsmit

China te ver weg? Voor een veilig bestaan in het publieke domein moet je bij Jetske Goudsmit zijn. Werkt al sinds de eeuwwisseling bij werving- en selectiebureau PublicSpirit, waar ze inmiddels partner is en volgens de tagline van het bedrijf ‘mens en organisatie beweegt’.

3. Suzanne Jansonius

Suzanne Jansonius won dit jaar de Werf& Award omdat ze als mondiale Recruitment & Talent Manager van  Hunkemöller zo grondig de strategie hire for attitude / train for skills in praktijk bracht. Ze kan het ook nog eens voortreffelijk verwoorden.

4. Ralf Knegtmans

Om Ralf Knegtmans van De Vroedt & Thierry kan niemand heen, na zijn verschillende boeken. Met toptalent, diversiteit en criteria voor bazen geeft hij blijk van een fijn gevoel voor onze onderwerpen.

5. Rob van Elburg

Rob van Elburg werd door collega’s gekozen als Meest Invloedrijke Recruiter van 2014. Is eigenaar van Rave Recruitment, maar al zo lang Senior Global IT Recruiter bij ING dat je het ‘ad interim’ wel mag wegdenken.

6. Yolanda Vermeulen

Yolanda Vermeulen stortte zich met elan op de mkb-markt. En dus is het oplepelen van een serie clichés op haar website van YME Projects geen enkel bezwaar. Geen zachte poespas waarmee recruiters je anno 2016 doodgooien, maar alles, alles en alles voor de zaken, ook haar 25.000 tweets.

7. Jacco Valkenburg

Jacco Valkenburg van Recruit2 schreef het eerste Nederlandse boek over LinkedIn, gevolgd door Recruitment via sociale media. Zijn blog RecruitingRoundtable.nl doet het goed en @HRMnieuws en @toprecruiters hebben samen meer dan 90.000 volgers. Zijn LinkedIn-groep behoort tot de top 100 grootste groepen met bijna 200.000 recruiters.

8. Harald Agterhuis

Nog zo eentje: praatjesmaker is de mildste term voor de flamboyante Harald Agterhuis. Harald weet alles en je kan hem voor elke mening wekken. Van FNV’er tot VVD’er. En nu ook nog columnist over politiek: pas maar op SP, Harald heeft je door. Maar enige mildheid is op z’n plaats, want wij waren partner in crime.

9. Ron Jansen

Ron Jansen is de managing partner van Ebbinge, als eerste van drie directeuren. Zelf houdt Ron niet zo van solliciteren: het meubelstuk onder de recruiters heeft het zilveren-jubileumspeldje van Ebbinge al in de borst voelen prikken. 

10. Pieter Cortenbach

Pieter Cortenbach van Vanderkruijs noteert als leidraad bij zijn profiel: ‘Een doel is een droom met een deadline.’ Dus: Spinoza, Erasmus, De Groot, Cortenbach. Roept er weer zo’n journalist dat ‘de elite’ hier niet bestaat, laat hem even bellen met Pieter. Er is dus ook een Vanderkruijs leerstoel aan de TiasNimbas Business School, heel belangwekkend.

Mocht er leven op Mars ontdekt worden, dan zijn de oprichters van de vier jaar oude Nederlandse start-up daar mede verantwoordelijk voor. Elastics software geeft bedrijven de mogelijkheid om grote hoeveelheden informatie te doorzoeken. Als een soort Google, maar dan met extra’s. In het geval van het ruimtekarretje op Mars is dit een continue stroom aan bits en bytes over bijvoorbeeld de oppervlaktetemperatuur of de luchtsamenstelling. Elastic kan snel onregelmatigheden of opvallende patronen in de data signaleren die kunnen duiden op belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen of gevaar.

NASA-wetenschappers lauweren Elastic als revolutionair. ‘We kunnen tegelijkertijd analyses doen, vragen stellen en nog steeds alle data verzamelen die we nodig hebben’, juichte dataexpert Dan Isla van NASA’s Jet Propulsion Laboratory tegenover Forbes.

Waarschijnlijk heb jij echter nog nooit van Elastic gehoord. Het is niet zo flitsend en aanwezig als een Netflix, Uber of Facebook, maar deze drie diensten maken allemaal gebruik van hun software: Elastic Stack. Net als eBay, Microsoft, The New York Times en zakenbank Goldman Sachs. Allemaal om grote hoeveelheden informatie – big data – te analyseren en gebruiken voor betere dienstverlening. Van aandelen tot erfelijk materiaal.

Bigger data

Elastic Stack is open source software; gratis te gebruiken. Klanten kunnen tegen betaling abonnementen nemen op uitgebreidere versies van de zoektechnologie. Big data wordt in deze tijden alleen maar bigger. Elastic is een van de weinige zogeheten ‘unicorns’ van de Nederlandse start-upwereld. Met bijna honderd miljoen euro van durfinvesteerders en een oog op de toekomst wordt de waarde van het bedrijf op meer dan een miljard euro geschat. Ook al is Elastic onbekend bij het grote publiek, in Silicon Valley worden ze beschouwd als rocksterren. In vier jaar groeide het bedrijf uit van de vier oprichters tot meer dan vierhonderd werknemers.

‘Geen compromissen sluiten’, legt CEO Steven Schuurman het succes van Elastic uit. Niet bij het ontwikkelen van het product en niet bij de commerciële uitvoering ervan. Nooit. ‘Ons product is succesvol omdat we een laserfocus hebben op het bouwen van een gebruiksvriendelijk product. Dat valt niet mee, want het technische probleem dat we proberen op te lossen, is buitengewoon complex.’ Dat Elastic Stack erg gebruiksvriendelijk is, helpt volgens Schuurman dan ook enorm bij het aantrekken van grote klanten.

Bij het personeelsbeleid komt de compromisloze houding van Elastic duidelijk naar voren. Schuurman wil alleen werken met de beste programmeurs, analytici en recruiters ter wereld. Dat kan alleen maar omdat hij ze niet dwingt om allemaal naar de hoofdkantoren in Silicon Valley of Amsterdam te verhuizen.

Passie voor koken

Het kan niet anders dan dat Elastic een beetje doet denken aan de stuntelige programmeurs uit de HBO-serie Silicon Valley. Minus het stuntelen. Het draait om software die de achterkant van het dagelijkse digitale verkeer revolutioneert, de oprichters zijn slimme geesten die vereerd worden door de techwereld en niet minder dan het onderste uit de kan willen halen. In tegenstelling tot de jongens van Pied Piper is Elastic echter niet zomaar een toevalstreffer.

De 39-jarige Schuurman was al een succesvolle ondernemer. Zijn (mede) door hem opgerichte softwarebedrijven SpringSource en Orange11 werden voor vele tientallen miljoenen door internationale spelers gekocht. Het wereldwijde succes van Elastic is dan ook te danken aan Schuurmans’ rijke ervaringen en kennis op het gebied van software en ondernemen. Maar ook iemands passie voor koken kwam eraan te pas. Schuurman: ‘Begin 2012 lanceerde ik met twee van de andere Elastic-oprichters een nieuw initiatief: SearchWorkings.org. Het idee was dat we gezamenlijk met een nieuw te ontwikkelen open source community, een nieuwe open source zoekoplossing zouden bouwen. Geschikt voor moderne cloud-infrastructuren en voor grote hoeveelheden data. Ons doel was een oplossing te maken die het makkelijk zou maken grote hoeveelheden data te doorzoeken en analyseren.’

Iemand anders bleek de mannen van SearchWorkings al voor te zijn. Dat was de Israëlische programmeur Shay Banon. Terwijl zijn vrouw studeerde aan het gastronomische opleidingsinstituut Le Cordon Bleu in Londen, besloot de werkloze Banon een receptenapp voor haar te programmeren. ‘Ik wilde dat ze alles kon vinden wat ze nodig had bij het koken – van ingrediënten tot de geschiedenis van gerechten’, vertelt hij in een blog. Hij bouwde hiermee de voorgangers van wat uiteindelijk Elastic zou zijn. ‘Mijn vrouw wacht nog steeds op die app.’

Omdat een van de oprichters van Elastic Banon kende, kwamen hij en Schuurman in contact. ‘We hebben allebei vrij lang de kat uit de boom gekeken’, vertelt de CEO. ‘Onze persoonlijkheden zijn heel verschillend. Shay is zeer rationeel, hoog intelligent en zeer gefocust. Ik ben een mensenmens pur sang. Na een serie ontmoetingen en lange gesprekken hebben we samen de sprong in het diepe gewaagd.’ Ze smolten hun werk en expertise samen en op 1 februari 2012 was Elastic een feit. Iets waar beide mannen nog altijd geen spijt van hebben.

Hoe kunnen ze ook? Alle grote spelers op aarde en zelfs daarbuiten maken gebruik van Elastics producten. Bovendien groeit de hoeveelheid digitale informatie maar door. Dit jaar doorbrak het internet de grens van een biljoen gigabyte aan verstuurde data. In 2020 is dat naar schatting twee keer zo veel. De gouden tijden beginnen pas voor Elastic.

We hebben de film uit 1993 allemaal gezien. Miljardair John Hammond heeft een eiland bevolkt met teruggekweekte dinosaurussen. Om te voorkomen dat deze zich ongebreideld voortplanten, telt de populatie alleen vrouwelijke exemplaren. Door een fout in de reconstructie van het DNA blijken sommige dino’s echter van geslacht te kunnen veranderen, en daar komen jonkies van, zodat de situatie in een zinderende apotheose volledig uit te hand loopt.

Jurassic Park was natuurlijk science fiction. Maar is het ook principieel onmogelijk? Zeker niet. Sinds James Watson en Francis Crick in 1953 ontdekten dat het bouwplan van ieder organisme volledig opgetekend is in het DNA-molecuul, ondernemen we pogingen om aan dat DNA te morrelen. We worden daar steeds beter in. Wanneer we deze computercode van de natuur eenmaal werkelijk kunnen lezen, is het een kwestie van tijd voordat we zelf nieuwe code gaan schrijven. We zouden dan inderdaad dinosaurussen kunnen bouwen, maar ook diersoorten die nooit hebben bestaan.

Denk dan niet in de eerste plaats aan gevleugelde paarden of eenhoorns, maar veeleer aan eencelligen die allerlei nuttige taken vervullen in de industrie. Of, in de verdere toekomst, aan biologische componenten in nanoapparaten. En misschien wordt de technologie ook betaalbaar genoeg om vlees te kweken voor menselijke consumptie. De vraag is: welke obstakels staan ons hierbij nog in de weg?

DNA lezen

Het molecuul desoxyribonucleïnezuur of DNA bevindt zich in de vorm van chromosomen in elke celkern. Het bevat het bouwplan van het complete organisme. Een levercel bevat dus informatie over haarkleur, net zoals een huidcel informatie bevat over de hersenen. Dat betekent dat je uit een willekeurige cel alle erfelijke eigenschappen van een individueel dier of mens kunt aflezen.

De praktijk is echter weerbarstiger. Tot nu toe kunnen we DNA maar een béétje lezen. Het blijkt deksels moeilijk te zijn om bepaalde delen van het DNA te koppelen aan bepaalde eigenschappen. Annotatie heet deze tak van genetische wetenschap, oftewel het toewijzen van lichaamsfuncties aan bepaalde stukken DNA. ‘Daar worden in de genetische wetenschap heel grote projecten aan gewijd’, zegt Johan van Arendonk, voormalig hoogleraar en hoofd van de leerstoelgroep Fokkerij en Genomics aan Wageningen Universiteit, waar hij onder meer betrokken was bij het terugfokken van de oeros. Tegenwoordig werkt hij in de particuliere fokkerijsector. ‘We kunnen bijvoorbeeld al wel signaleren waar zich in het DNA mutaties bevinden, maar het is nog altijd moeilijk te bepalen welke daarvan cruciaal zijn in de zin dat ze ervoor zorgen dat een bepaald eiwit niet geproduceerd wordt. Complete chromosomen aflezen kunnen we trouwens ook nog niet.’

Daar komt bij dat bepaalde eigenschappen niet door één, maar door meerdere genen (fragmenten DNA) bepaald worden. Zolang we deze puzzel niet hebben opgelost, is het wel mogelijk kleine veranderingen aan te brengen in het DNA van bestaande organismen, maar kunnen we nog geen volledig nieuwe levensvormen maken.

Beperkingen begrijpen

Terwijl we nog altijd worstelen om de taal van het genoom te begrijpen, beseffen we ook steeds beter de beperkingen ervan. Zo blijken de hersenen van eeneiige tweelingen zich verschillend te ontwikkelen omdat de uiteindelijke hersenstructuur niet tot in detail in het DNA is vastgelegd. Niet alleen het DNA, maar ook omgevingsfactoren spelen een cruciale rol: wanneer de ene helft van de tweeling – bijvoorbeeld – meer stress ondervindt, of anders gevoed wordt, ontwikkelen allerlei organen zoals de hersenen zich verschillend.

De laatste jaren is het nieuwe veld van de epigenetica tot bloei gekomen. Deze tak van genwetenschap houdt zich bezig met de mechanismen die ervoor zorgen dat bepaalde delen van het DNA actief worden, en andere niet. ‘Dat gebeurt in fijn samenspel met de omgeving’, zegt Van Arendonk. Tientallen jaren lang bleef het een raadsel hoe dit proces werkt. DNA zorgt ervoor dat bepaalde eiwitten worden geproduceerd. In elke cel zijn echter ook blauwdrukken aanwezig die helemaal niet relevant zijn voor het betreffende orgaan. Hoe worden tijdens de deling van – zeg – een levercel de juiste genen geactiveerd om de juiste eiwitten aan te maken?

Inmiddels is duidelijk dat er een proces bestaat dat DNA-methylering genoemd wordt, en waarbij bepaalde stukken DNA als het ware worden afgedekt, waardoor ze niet tot expressie komen. Door middel van DNA-methylering kan ook informatie over de omgeving worden vastgelegd en doorgegeven aan nakomelingen. Methylering blijkt voor een deel overerfbaar te zijn. Met andere woorden: de hongerwinter van ’44-’45 heeft in de daarop volgende generatie zijn invloed doen gelden. Inzicht in de precieze werking van dit proces is cruciaal om synthetische organismen te kunnen maken.

Dieren maken

Wanneer we de code van het DNA en de manier waarop deze tot expressie komt volledig zouden begrijpen, dan kunnen we in principe DNA maken van een dier dat op een velociraptor lijkt – de intelligente killerdino uit Jurassic Park. ‘Lijkt’, omdat we vooralsnog niet over velociraptor-DNA beschikken. Het dier zou dus een interpretatie zijn, en geenszins een kopie. Het daadwerkelijk maken van een volledig DNA-molecuul zou dan trouwens nog altijd erg ingewikkeld zijn, om nog maar te zwijgen over de vraag hoe we DNA-moleculen op de juiste manier vouwen en methyleren.

Mocht dit uiteindelijk lukken, dan rijst de vraag hoe je van een DNA-molecuul een dier maakt? De huidige techniek werkt als volgt: uit een eicel van een zeer verwant dier wordt de kern verwijderd, waarna de celkern van het te maken dier in het ei wordt ingebracht. Vervolgens wordt het ei in de baarmoeder van het verwante dier geplaatst, en gestimuleerd om zich tot een jong te ontwikkelen.

Het Zuid-Koreaanse bedrijf Sooam Biotech van de omstreden geneticus Hwang Woo-suk brengt deze techniek in de praktijk. Hwangs team is er al in geslaagd honden coyotes te laten baren. Opzienbarender is het plan om mammoet-DNA te reconstrueren, om dat vervolgens in te brengen in de baarmoeder van een Indische olifant. De idee is dat de omstandigheden in die baarmoeder voldoende tegemoetkomen aan de eisen van het mammoetei, zodat dat zich tot een gezond jong kan ontwikkelen. Of de hedendaagse olifant inderdaad genoeg op de mammoet lijkt om dit te laten slagen, is niet met zekerheid te zeggen. Wel is zeker dat tegenwoordig geen enkel dier op aarde in de verste verte op een velociraptor of tyrannosaurus lijkt. Mochten we er al in slagen dino-DNA te maken, dan wordt het uitbroeden ervan dus nog een hele klus.

Genetische archeologie

Dankzij de opwarming van de aarde worden er in Siberië steeds meer uitstekend geconserveerde mammoeten gevonden. De bijbehorende slagtanden zijn gouden – en legale – handel (het dier hoeft immers niet meer voor uitsterven te worden behoed). Het vlees gaat naar Hwang Woo-suk, wiens medewerkers er zo gaaf mogelijke DNA uit proberen op te diepen. Gemakkelijk is dat niet, want DNA is een enorm groot molecuul dat snel stuk gaat zodra de beschermende invloed van de levende cel wegvalt. Hoe groot is de kans dat de Koreanen erin slagen? ‘Ik zou er mijn geld niet op inzetten’, zegt Van Arendonk.

En dan heeft de laatste mammoet nog maar zo’n vierduizend jaar geleden het loodje gelegd. De kans om in de maag van een mug bruikbare resten van dino-DNA aan te treffen, mag daarom als verwaarloosbaar worden beschouwd. Mocht Jurassic Park ooit werkelijkheid worden, dan zal het bevolkt worden door computer-gegenereerde designerdino’s.

Genomisch onderzoek zit absoluut in de lift. ‘In 2003 werd, in een enorm project, voor het eerst het menselijk genoom geheel in kaart gebracht’, zegt Van Arendonk. ‘Tegenwoordig kan dat al voor ongeveer duizend dollar.’De humane geneeskunde is volgens Van Arendonk de drijvende kracht achter deze ontwikkeling. Het maken van synthetische organismen bevindt zich volgens hem nog altijd op het niveau van bacteriën. ‘En vergeet niet dat de stap naar een meercellig organisme, waarin cellen zich dienen te specialiseren, een hele grote is. Als je mij dwingt daar een tijdschaal aan te hangen, zeg ik: nog zeker vijf à tien jaar; maar in feite heb ik geen idee.’

Rond 2025 kunnen we dus misschien een sponsdier maken. Verwacht die levende velociraptor dus maar niet, met een flinke slag om de arm, vóór 2065.

Vacatures

Simon Doomernik (27)
Community manager & transgender

‘Voor mijn gevoel ben ik nooit een meisje geweest, en toen ik een jaar of acht, negen was, is officieel vastgesteld dat ik transgender ben. Op de middelbare school veranderde ik mijn naam en tijdens mijn studie heb ik de medische transitie doorgemaakt. Al mijn hele werkende leven ga ik dus officieel door het leven als man. Toch is het iedere keer weer afwegen of en wanneer ik het benoem. Doe ik dat bijvoorbeeld al tijdens een sollicitatiegesprek? De concurrentie is groot en ik weet dat er vooroordelen bestaan. Toch heb ik er bij mijn huidige baan voor gekozen om het direct te vertellen. De vaardigheden en ervaring die ik heb opgedaan bij het oprichten van onder andere Stichting Transman vond ik té relevant om niet te noemen. Bovendien: hoe meer divers een team is, hoe beter.

Gelukkig werd ik aangenomen om wat ik kan en wie ik ben, maar het is wel eng om je zo kwetsbaar op te stellen. Collega’s waar ik veel mee samenwerk heb ik het ook direct verteld, net zoals dat ieder ander persoonlijke dingen van zichzelf deelt. Na een maand of twee heb ik tijdens een teamoverleg aan de rest kort uitgelegd dat ik transgender ben. Heel spannend, maar het was het volledig waard. Ik wil het niet te groot en ingewikkeld maken, maar het is wel wie ik ben. Dan snappen ze ook dat het wellicht de reden is dat ik me soms wat meer op de achtergrond houd, al zit dat ook in mijn persoonlijkheid. Na afloop vroegen sommige collega’s of we er als bedrijf misschien iets mee moesten. Dat hoeft voor mij niet, maar ik vind het mooi als we met zijn allen een sfeer kunnen creëren waarin iedereen zichzelf kan zijn.’

Simons advies aan werkgevers: ‘Transgenders kunnen ook je klant zijn. Ga in gesprek en verrijk je marketingstrategie.’

Juliette Glavimans (39)
Jurist & vrouw

‘Al sinds een jaar of zeven word ik op werk omringd door mannen. Dat begon toen ik als afdelingsjurist bij Defensie begon. Nu werk ik bij Binnenlandse Zaken, waar op zich veel vrouwen zijn, maar in mijn team zitten verder enkel mannen. Totaal niet erg. Persoonlijk vind ik het zelfs fijner als de mannen in de meerderheid zijn. Vrouwen betrekken dingen sneller wat persoonlijker. Mannen niet, die focussen meer op de inhoud. Een grappig voorbeeld daarvan is toen ik een nieuwe lippenstift had gekocht, fel brandweerrood. Op het werk kreeg ik de hele dag complimenten, van of ik naar de kapper was geweest tot of ik een nieuwe outfit had, maar niets over mijn lipstick.

Ik geloof wel dat je je als vrouw iets meer moet bewijzen als je met alleen mannen werkt, maar als je dat eenmaal hebt gedaan, is het helemaal oké. Het maakt bij wijze van spreken niet uit of ik in een joggingbroek en legerlaarzen verschijn, of in pumps en een strak rokje. Maar gelukkig gaan mijn collega’s heel respectvol om met mij als vrouw en kan ik op mijn werk volledig mijn vrouwelijkheid uiten. Ik heb ook nog nooit seksistische opmerkingen hoeven incasseren.

Toch merk ik het verschil in ieder opzicht: mannen gaan heel anders met elkaar om en de grappen die ze maken zijn harder. Daar moet je wel tegen kunnen. En ik denk dat ze misschien anders tegen mij aankijken. Als een man “to the point” is, wordt datzelfde gedrag bij een vrouw ineens als bitchy ervaren. Er zijn vast mannen die dat ooit hebben gezegd over me; ik zelf heb dat alleen nooit gehoord.’

Juliettes advies aan werkgevers: ‘Geef zelf het goede voorbeeld door iedereen respectvol en als gelijken te behandelen. Dan volgt de werkvloer ook wel.’

Mohamad Denno (43)
Manager Content Partnership & Syriër

‘In november 2014 ben ik uit Syrië gevlucht en in Nederland terechtgekomen. Ik had een goede baan als sales- en marketingmanager, maar hier moest ik helemaal opnieuw beginnen. Ik kende niets of niemand. Tot ik op een dag aan de praat raakte met muzikant Carel Kraayenhof, die kwam spelen in het azc waar ik verbleef. Een van zijn stukken heet Aleppo, naar een stad in Syrië. Via hem heb ik iemand leren kennen, die me op de hoogte stelde van een vacature. Ik solliciteerde en mocht langskomen op gesprek. Bang om niet aangenomen te worden was ik niet. Niet na op een van de meest dodelijke plekken op aarde gewoond te hebben, en het zit ook niet in mijn aard.

De eigenaar van het bedrijf was zelf in het buitenland opgegroeid en had veel gereisd. In plaats van problemen te hebben met het feit dat ik de enige niet-Nederlander in het bedrijf zou zijn, juichte hij dat juist toe. Dat ik dingen anders kan benaderen, wordt als iets positiefs gezien. Ik kom nu eenmaal van een andere wereld met andere methodes en andere visies. Inmiddels werk ik er acht maanden, en geaccepteerd voel ik me zeker. Dat merk ik aan de interesse van collega’s in wie ik ben en wat ik heb meegemaakt. Maar ook dat ze me direct meevroegen naar de Jumbo tijdens de pauze, waar iedereen steevast zijn lunch haalt. Op dit moment ben ik alle Hollandse kazen aan het uitproberen.’

Mohamads advies aan werkgevers: ‘Creëer de gelegenheid zodat iemand zijn of haar eigen verhaal kan vertellen aan alle collega’s.’

Simon Thompson (37)
Softwareontwikkelaar & introvert

‘Eigenlijk ben ik me er pas een aantal maanden van bewust dat mijn introversie helemaal niet iets negatiefs is. Zo wordt het namelijk wel vaak neergezet. Ik had zelf ook altijd het idee dat ik meer moest zijn zoals extraverte mensen. Ik heb twintig jaar op kantoor gewerkt en ik denk dat ik me onbewust ook altijd wel een beetje anders heb voorgedaan. Ik probeerde interesse te tonen in anderen en zette humor in, om op die manier maar te proberen om erbij te horen. Als introvert persoon vraagt zoiets ongelooflijk veel energie. Die energie steek ik nu liever in de kwaliteit van mijn werk. Bovendien ben ik niet goed in oppervlakkige relaties met collega’s en gesprekken over koetjes en kalfjes. Ik investeer liever in de diepte van een onderlinge relatie.

Meestal zijn er dan ook maar één of twee collega’s waar ik echt goed mee omga. Mezelf mengen in grote groepen, daar word ik echt niet blij van. Tijdens de lunchpauze loop ik dan ook liever een blokje om dan dat ik in een drukke kantine ga zitten. Ik heb wel het idee dat mensen me stil of saai vinden. Dat dit onterecht is, ontdekken ze pas als ze me beter leren kennen. Ook wordt me tijdens beoordelingsgesprekken, die verder altijd lovend zijn, steeds één ding verweten: ik ben niet assertief genoeg. Zelf vind ik bedachtzaamheid juist een mooie eigenschap. Heb je niet allebei nodig voor een goede balans op de werkvloer? Toch zit het mijn carrière niet in de weg. Ik doe geen werk waarbij je heel uitgesproken moet zijn en ik heb ook geen behoefte om leidinggevende te worden.’

Simons advies aan werkgevers: ‘Herken, erken en waardeer actief het belang van inclusiviteit en diversiteit.’

Vacatures

IT-projecten uitvoeren met kleine teams en in korte iteraties (‘sprints’) waarbij makkelijk ingespeeld kan worden op veranderende wensen, staat bekend als de lenige (‘agile’) aanpak. Dat staat tegenover de traditionele watervalmethode, die uitgaat van één lang project met verschillende fases en met een oplevering aan het eind.

Er zijn veel varianten in de agile-aanpak. Eén daarvan werd bekend als de Spotify-methode. De bekende muziekstreamingdienst deelde zijn medewerkers op in dertig teams (‘squads’) verdeeld over drie steden. Deze squads werken op hun beurt weer samen in verschillende dwarsverbanden, zoals tribes en chapters.

10 inzichten van ING Nederland

ING Nederland adopteerde de Spotify-manier van werken en telt nu op het hoofdkantoor 350 squads van negen personen. Slechts 10 procent van de 3.500 medewerkers werkt niet in zo’n team, en dat betreft dan stafafdelingen als financiën, HR, communicatie en juridische zaken. In de callcenters en andere operationele afdelingen werkt iedereen in zelfsturende teams van elf personen.

Bart Schlatmann is Chief Operating Officer van ING Nederland en leidde de overgang naar agile werken bij ING. Hij noemt tien voor- en nadelen van deze aanpak:

1. ‘De bank is een technologisch bedrijf. ICT geeft de doorslag voor relevante individuele dienstverlening aan de klant. Net als bij Google, Netflix, Nike, Spotify en Zappos.com. Agile werken is de gemene deler van die bedrijven. Daardoor kunnen ze veel meer noviteiten en verbeteringen snel doorvoeren. Wij leverden tot vorig jaar tweehonderd functionaliteiten per jaar op, nu zijn dit er duizend per maand. Dat is veel meer in lijn met partijen als Google, Spotify en Booking.com, die dagelijkse releases doen.’

2. ‘We zijn veel sneller geworden in het oppakken, oplossen en implementeren van klantwensen. Eén squad bouwt, test en lanceert een nieuw proces of product. Feedback van klanten weegt zwaar.’

3. ‘Multidisciplinaire teams zijn verantwoordelijk voor een specifiek doel. Een cultuur waarbij de directe verantwoordelijkheid laag in de organisatie is belegd, maakt het werk leuker, want iedereen kan direct zijn of haar expertise inzetten en van het resultaat genieten. De betrokkenheid neemt enorm toe, en daarmee ook de “empowerment”. In de callcenters is er veel minder overdracht van activiteiten waar vroeger uitgebreid overleg en coördinatie voor nodig was.’

4. ‘De organisatie verbetert op alle vlakken. Innovatie en beheer in IT waren strikt gescheiden. Die zijn één geworden voor onderhoud en ontwikkeling. Inderdaad nog beheer van oude systemen, maar dat is nauwelijks een belemmering voor agile werken.’

5. ‘INSEAD haakt aan met onderzoek om de effecten onafhankelijk te meten: efficiëntie, empowerment en time to market. Elk kwartaal gaat er een lange enquête naar alle medewerkers, zo’n 40 procent vult die in. Er is een constante, aantoonbare groei op alle punten. De Net Promoter Scores stijgen ook. E-mail bleek bijvoorbeeld te onpersoonlijk en is vervangen door chat – afgekeken van Zappos. Bij e-mail was de NPS -32, bij chat is de NPS is +47. Heel hoog, omdat we de klant herkennen. We gaan met de teams ook naar 24/7 open zijn. Klanten hebben daar echt behoefte aan.’

6. ‘We gingen veel efficiënter werken zonder overdracht en met veel minder vergaderingen. Eind 2014 is een reductie van 2.775 werkplekken aangekondigd. Naar voor de mensen die afscheid nemen, maar een puur positieve resultante van de nieuwe werkwijze.’

7. ‘Blokkades zitten in de cultuur en mentale instelling. De kern is: hoeveel wil je als individu van je verworvenheden opgeven? Van de directie tot en met de werkvloer. Hiërarchieën zijn uit, degenen die rapporteren spreek ik op de vloer. Op directieniveau is nu een overlap, daar moeten we maar aan wennen.’

8. ‘Managementlagen blokkeren nieuwe ideeën, zowel op het hoofdkantoor als operationeel. Je moet medewerkers maximaal empoweren om in hun squad hun doelen te bereiken. Dat moet je durven aanpakken en dat valt niet mee. Velen zetten hun hakken in het zand. Maar het is hier nog nooit zo transparant geweest, na aanvankelijke onrust. Je moet het wel integraal doorvoeren en niet enkel op IT.’

9. ‘Squadleden moeten goed de vinger aan de pols houden. Als je de stand-up aan het begin van de dag mist, moet je dat snel inhalen. Ook de rollen en verantwoordelijkheden zijn bijgeslepen. Dat kan snel, zonder uitvoerige discussies zoals vroeger.’

10. ‘De product owner hoeft niet altijd uit de business te komen, zoals we van tevoren dachten. Met zijn achtergrond leert een technicus in een squad heel veel van een klant en gaat in oplossingen denken waar de collega van de business niet op komt, omdat hij het systeem niet goed kent.’

8 inzichten van de Belastingdienst

Agile werken is de norm geworden bij de Belastingdienst voor bijna 1.500 medewerkers in IT-projecten, in meer dan tachtig teams. Het begon met scrum en nu staat SAFe voorop, agile werken met verschillende teams aan één programma. Agaath Cleyndert is sinds januari 2015 bij de Belastingdienst in Apeldoorn directeur van het Centrum voor Applicatieontwikkeling en -Onderhoud. Zij deed de volgende ervaringen op:

1. ‘Ik geloof er erg in, moedig het aan, maar ik heb het organisch laten groeien. Niet met een big bang, zoals bij ING. Het is bottom-up ontstaan, met onze mensen zelf die erom vroegen. Enthousiasme en dus inzet is dan het grootst.’

2. ‘We kijken of IT projecten realiseert waar de business blij van wordt. We sturen minder op efficiency en meer op effectiviteit. Vroeger was de business vaak niet tevreden over IT: te traag, te duur en te veel achter de feiten aanhollend.’

3. ‘Prioriteiten en omstandigheden wijzigen vaak en zijn nu beheersbaar dankzij werken in korte sprints. Je kunt onmiddellijk bijsturen en aanpassen. Er is een korte leercirkel met feedback waardoor medewerkers sneller leren van fouten en software veel sneller en beter aangepast kan worden. Hoe sneller je een fout ontdekt, hoe goedkoper je die kunt oplossen.’

4. ‘De manier van leidinggeven verandert. Teams van acht tot tien mensen met verschillende achtergronden nemen gezamenlijk verantwoordelijkheid voor een werkpakket met een scrummaster als meewerkend voorman of -vrouw. Een manager kan dan een grotere span of control aan met meerdere teams en is meer faciliterend.’

5. ‘De nieuwe manier van plannen en uitvoeren moet je leren: de epics, de grote lijnen centraal vaststellen en vervolgens gaan teams voor drie maanden werk plannen en opknippen in features en vervolgens user stories. Portfolioplanning gaat meer uit van resource-kaders: jullie groep heeft dit jaar honderd man ter beschikking en prioriteer daarbinnen je werk. Dat is nog wennen.’

Vacatures

6. ‘We meten nog met het traditionele systeem van functiepunten. De belofte en perceptie van snellere afronding zien we niet terug. De opdrachtgever heeft overigens wel de perceptie dat het sneller gaat, omdat de opdrachtgever veel sneller deelopleveringen krijgt gepresenteerd.’

7. ‘De vraag is ook of bedrijfsvoering, budgettering, methoden van sturing en KPI’s die traditioneel zijn geënt op de watervalmethode nog passen bij agile werken. Daar denken we nu pas goed over na.’

8. ‘Onze gebouwen zijn ingericht op het nieuwe werken, activiteitgericht huisvesten. Dat past grotendeels prima bij agile werken, al wil je wel de teams samen huisvesten. Ook in scrumteams kun je thuiswerken en deelnemen aan overleg en de dagstart met grote videoschermen, Facetime, en veel chatten.’

7 inzichten van de Persgroep Online Services

De Persgroep Online Services is bekend van onder meer de merken Intermediair, Tweakers, AutoTrack en NationaleVacaturebank. Sinds begin 2015 werkt een groot deel van de 180 medewerkers volgens de agile-methode. De aanpak komt oorspronkelijk uit de IT, maar is juist ook toepasbaar op het gehele bedrijf. Dat is goed zichtbaar bij de Persgroep Online Services, waarin acht scrumteams samenwerken met de business.

Directeur Sander van den Hout constateert voordelen en trekt lessen:

1. ‘Veel meer verantwoordelijkheid en daarmee grotere betrokkenheid leidt tot blijere mensen die beter presteren. Door goede kaders geef je mensen ruimte om invulling te geven aan hun eigen domein. Ze ervaren het verschil te maken bij verbeteringen en oplossingen. Een hele mindset verandert. Ik zie muurbloempjes opbloeien, motivatie en teamgeest groeien.’

2. ‘Meerwaarde tegen lagere kosten. Bij de watervalmethode heb je tot de oplevering van het project 0 procent opbrengst en 100 procent kosten, en dan nog voldoet het vaak niet aan de wensen, vaak omdat die tussentijds veranderen. Daartegenover staat dat je bij agile werken onderdelen al vroeg in het proces toetst bij de eindgebruikers en zo beter aansluit bij hun behoeften en meerwaarde creëert tegen lagere kosten.’

3. ‘Nederland moet het hebben van de kenniseconomie waar technologie centraal staat. Dan is het onontbeerlijk om snel en marktgericht producten te bouwen en om onderscheidend te blijven. Juist door IT samen met de business te laten optrekken, haal je er alle potentie uit. Waar in het verleden nieuwe initiatieven eerst vooral groots werden uitgedacht op papier, begin je nu klein, heb je eerder ROI zodat je in staat bent om daarvan leren en te ontwikkelen. Een voorbeeld hierin is ons nieuwe initiatief Tweakers Elect (nu bètaversie live), een samenwerking tussen onze merken Intermediair en Tweakers, waar we schaars IT-talent in control zetten op zoek naar hun droombaan.’

4. ‘Agile werken draagt bij aan kwaliteit. Door vroeg en frequent waarde op te leveren, zijn we in staat functionaliteiten te toetsen bij onze klanten en gebruikers om onze oplossingen optimaal aan te laten sluiten bij hun behoeften. Bovendien draagt het kortcyclisch werken bij aan de technische kwaliteit van onze producten. Door tussentijds werkende software op te leveren, komen risico’s eerder in beeld. Daarnaast vormt een helder gedefinieerde “kwaliteitslat” een integraal onderdeel van de aanpak. Iets dat in een traditionele projectvoering al snel onder druk komt te staan.’

5. ‘Het is wennen, want het vergt de nodige tijd om je de manier van werken eigen te maken. Ook extreem spannend, omdat werkwijzen zo wezenlijk veranderen en het niet direct hosanna is.’

6. ‘Het management moet er behalve erg in geloven zelf ook actief meedoen. Veel CEO’s roepen dat ze agile werken, maar ze hebben geen benul wat dit inhoudt. Als bedrijf moet je overtuigd zijn dat agile werken iedereen betreft, ook al aarzel je in het begin over het effect. Ik vind het belangrijk om als management in gesprek te blijven met je mensen en dit als een gezamenlijk leertraject te ervaren. Medewerkersonderzoek als het Beste Werkgeversonderzoek is daarbij een waardevolle tool.’

7. ‘Medewerkers moeten zich openstellen voor invloed vanuit andere disciplines. Dat vereist een kwetsbare opstelling. Andersom moeten ze inbreng durven leveren op het terrein van anderen. Dat vergt ook het nodige vertrouwen over en weer om optimaal te presteren als team. Het team moet fouten durven erkennen, of zelfs opnieuw beginnen of de stekker eruit trekken als het niet gaat.’

Intermediair Magazine is een uitgave van de Persgroep Online Services in Amsterdam. Op de artikelen en beelden rust auteursrecht. Overname is alleen toegestaan met uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

Aan dit nummer werkten mee: Ed Croonenberg, Michael van Dorp, Anton van Elburg, Rob Hartgers, Robert Heeg, Hans Klis, Irina Mak, Peter Olsthoorn, Maarten Pathuis, Roos Schlikker, Hedwig Wiebes.

Art Direction: rdesign en Esther Velrath

Extra beeld: ANP, Getty Images, Hollandse Hoogte, Shutterstock. 

Techniek: Browser Magazine

Redactie: redactie@intermediair.nl

Adverteren in Intermediair Magazine:
020 204 2200
customerservice@persgroep.nl

Vragen en opmerkingen:
020 204 2200
helpdesk@intermediair.nl

Technische gegevens advertenties:
020 204 2727

Wil je Intermediair Magazine elke week ontvangen in je mailbox?