De strijd richting de Tweede Kamerverkiezingen is losgebarsten en de lijsttrekkers krijgen alle aandacht, maar welke adviseurs en campagneleiders staan achter hen?
Campagneleiders blijven zelf vaak liever uit de spotlights. Daarom vroegen wij twee doorgewinterde campaign watchers naar hun kijk op eerdere successen en mislukkingen in de strijd om de Tweede Kamerzetels. Communicatiestrateeg Kaj Leers en parlementair journalist Jos Heymans laten hun licht schijnen op tien invloedrijke mannetjesmakers.

Ron Meyer, SP
Achtergrond: Campagneleider en tevens partijvoorzitter van de SP. Is daarnaast fractievoorzitter van de SP in Heerlen. Studeerde fiscaal recht aan de Universiteit Maastricht. Werkte kort bij Deloitte en daarna als campagneleider bij vakbond FNV.
Opvallend: Meyer verwierf landelijke bekendheid als actieleider bij de stakingen van schoonmakers en medewerkers van distributiecentra van Albert Heijn. Hij is ook een van de woordvoerders van Young & United, de jongerenbeweging die onder meer met succes het minimumjeugdloon vanaf 21 jaar afgeschaft kreeg.
Huidige koers: Kaj Leers: ‘De SP is dit jaar goed bezig door te focussen op zorg in een poging daar issue owner van te worden. Een combinatie van het juiste onderwerp kiezen en daarop blijven hameren. Daar zitten ook gevaren in: dat je gepercipieerd wordt als een single-issuepartij en je loopt het risico dat je concurrenten zonder veel moeite een deel van je voorstellen kopiëren en jij zo je claim op het onderwerp kwijtraakt. Dat dreigt wel te gebeuren, nu zowel GroenLinks als de PvdA en andere partijen eigen, gelijkluidende voorstellen doen, zoals het schrappen van het eigen risico. Dan heb je straks al die moeite gedaan, is het je issue niet meer en sta je daar in de debatten.’

Pieter Paul Slikker, PvdA
Achtergrond: Politicoloog, gemeenteraadslid in ‘s Hertogenbosch en al sinds 2006 landelijke campagnemanager voor de PvdA. Hij staat naar eigen zeggen voor een scherpe ideologische profilering van de PvdA.
Opvallend: Leers: ‘De PvdA-campagne uit 2012 natuurlijk, die in essentie voortkwam uit de nood om de boel om te gooien. Het moest van de debatten komen en Diederik Samsom was daar sterk in.’ Jos Heymans: ‘In 2012 was de SP veruit de grootste partij in de peilingen, maar Roemer ging in het RTL-debat onderuit in een een-op-eendiscussie met Rutte. De SP-leider raakte in verwarring, begon te stotteren en ging volledig af. Op dat moment was het afgelopen met de SP en nam Samsom het stokje in de tweestrijd over.’
Huidige koers: Heymans: ‘Te vroeg om iets over te zeggen. De PvdA moet zijn partijprogramma nog presenteren en heeft nog niet eens een lijsttrekker. Het was bij de Algemene Politieke Beschouwingen na Prinsjesdag wel opvallend dat Diederik Samsom het na jaren weer nadrukkelijk opnam voor de mensen die het moeilijk hebben.’ Er zijn overigens al wel wat plannen uit het verkiezingsprogramma uitgelekt, zoals een flexibele AOW-leeftijd, via RTL Nieuws.

Sjoerd Sjoerdsma, D66
Achtergrond: Kamerlid voor D66. Studeerde internationale betrekkingen en was diplomaat voor Buitenlandse Zaken in Afghanistan en Palestina. Zegt zelf over die tijd: ‘Daar volgde ik veel Kamerdebatten via Politiek24 en dan zag ik vaak wat oudere mannen, in donkere pakken. Zij stelden de problemen van jongeren te willen oplossen, maar leken vooral bezig met de belangen van hun eigen generatie. Ik had het gevoel dat er te weinig opgekomen werd voor de jongere generatie. Als je dat vindt, dan kun je langs de zijlijn blijven mopperen of de handen uit de mouwen steken.’
Opvallend: Noemt zelf de actie #Prachtduinen een succes. ‘VVD-minister Schultz moest plannen om meer gebouwen aan de kust toe te staan, intrekken. We hebben mensen gevraagd de duinen in te gaan en online hun mooiste foto’s te delen. Dit zette zo veel druk op de PvdA dat zij later die dag kleur moest bekennen en tegen het plan van de VVD-minister inging.’
Huidige koers: Heymans:’ De meest succesvolle partij bij de laatste drie verkiezingen was zonder twijfel D66 (gemeente, Provinciale Staten, Europa). Hier is niet precies aan te geven op wiens conto dat succes kan worden geschreven. In zijn algemeenheid heeft het succes van D66 te maken met de kiezers die uitgekeken waren op de coalitie van VVD en PvdA. Tot nu toe scoort D66 onvoldoende – althans volgens de verwachtingen in de peilingen – bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Aan de nieuwe campagneleider Sjoerd Sjoerdsma een enorme uitdaging om zich te bewijzen.’

Toine Manders, 50Plus
Achtergrond: Ooit afgestudeerd op de Academie voor Beeldende Vorming. Daarna rechten gestudeerd en advocaat geworden. Oud-VVD’er, onder meer in het Europees Parlement.
Opvallend: ‘Mijn eerste Europese verkiezingen, waarbij ik via voorkeurstemmen werd gekozen. Dit was toen redelijk uniek. Onze campagne was gebaseerd op persoonlijk contact. Ik beloofde contact te houden met mijn kiezers. Verkiezingsbeloften moet je altijd nakomen. Bij de laatste Europese verkiezingen hebben ruim 100.000 mensen op mij gestemd. Kennelijk zijn voorkeurstemmen lastig voor gevestigde partijen.
Huidige koers: De partij verwacht tussen de vijf en tien zetels te halen. Dat lijkt niet onmogelijk, schrijft de NOS. De partij schommelde in de peilingen de laatste twee jaar rond de vier zetels. Met meer zetels hoopt de partij eindelijk serieus te worden genomen in Den Haag na veel gedoe rond lijsttrekker Henk Krol.

Bas Erlings, VVD
Achtergrond: studeerde hbo communicatie in Den Haag, werkte als A&R-manager bij Universal Music en als communicatie- en PR-adviseur bij Buma Stemra. Tussendoor was hij senior voorlichter bij de Tweede Kamerfractie van de VVD. Sinds 2013 is hij de landelijke campagnemanager van de partij.
Opvallend: Of deze campagne succesvol is gestart, is nu nog niet te zeggen, aldus Jos Heymans. Wat wel anders is dan anders: ‘Het gaat steeds meer om de persoon van de lijsttrekker. Zelfs bij de VVD zijn ze daar nu achter. Die partij overweegt om voor het eerst sinds jaren weer het portret van de lijsttrekker op de affiches te zetten. Dat betekent dat de campagneteams de lijsttrekker nadrukkelijk moeten profileren, ook in de media. Je merkte dat al tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen dit jaar. Alle lijsttrekkers profileerden zich met hun eigen punten; de VVD met de nieuwe PVV-lightkoers. ‘Over strategie doen wij voor de verkiezingen geen uitspraken’, zegt Erlings tegen NU.nl.

Wijnand Duyvendak, GroenLinks
Achtergrond: Klimaatactivist en publicist. In de vroege jaren 80 actief in de kraakbeweging. Was van 2002 tot 2008 Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Duyvendak was eerder directeur van de Vereniging Milieudefensie en was onder meer campagneleider bij de actie tegen de uitbreiding van Schiphol. Moest zijn Kamerzetel opgeven in 2008 nadat hij in opspraak raakte door beschreven acties als inbraken en brandstichtingen in zijn boek Klimaatactivist in de politiek.
Opvallend: De campagne van GroenLinks maakte een vliegende start met veel mediabelangstelling, flink gepersifleerd in Zondag met Lubach. Jos Heymans: ‘Ik heb twijfels bij Jesse Klaver, die zich met iets te veel bombarie profileert als de man die GroenLinks groot gaat maken. Hij heeft ongetwijfeld goede ideeën, maar over jezelf zeggen dat je een ongeveer gelijke achtergrond hebt als Obama, dat is over the top.’

Lieke Keller, Partij voor de Dieren
Achtergrond: Al jaren campagnemanager voor de Partij voor de Dieren. Heeft andragogie gestudeerd, de opvoeding en vorming van volwassenen, een richting binnen de pedagogiek. Keller is van 1991 tot 2005 directeur geweest van Stichting Bont voor Dieren en is daarnaast ook bestuurslid van Wakker Dier. Vanaf de oprichting is zij nauw betrokken bij de Partij voor de Dieren. Als bestuurslid is ze onder meer verantwoordelijk voor het partijbureau. Van 2005 tot 2007 is ze ook directeur geweest van de Sophia-Vereeniging tot Bescherming van Dieren.
Opvallend: Vorig jaar veranderde de partij van logo. De graskauwende koe werd een abstracte vlinder. Er kwam ook een promotiefilmpje bij. Keller zei in de Volkskrant: ‘Het laat zien dat de Partij voor de Dieren meer is dan een one-issuepartij: Het gaat om dier, natuur en milieu. Hoewel … Het issue is eigenlijk de hele planeet.’

Hans Janssens, CDA
Achtergrond: Sinds 2011 landelijk campagneleider en hoofd communicatie van het CDA. Studeerde bestuurskunde en kent de weg in Den Haag, onder meer als politiek assistent en persvoorlichter op het Ministerie van Justitie en als medewerker van de Rijksvoorlichtingsdienst.
Opvallend: Kaj Leers: ‘De CDA- campagne van 2010 was dramatisch. Het dieptepunt was toen Balkenende zich liet fotograferen met een T-shirt tegen drugs en een biertje in de hand. Maar het zaadje voor het mislukken van die campagne werd al gelegd toen Balkenende meteen na het vallen van Balkenende IV weer tot lijsttrekker werd gebombardeerd.’ Momenteel bereidt het CDA zich voor op regeren en staat het leiderschap van Sybrand Buma niet ter discussie, aldus NOS-verslaggever Margeeth de Boer: ‘Hij heeft na de verdeeldheid over regeren met de PVV de rust weten terug te brengen.’

Tamara van Ark, VVD
Achtergrond: Campagneleider, naast campagnemanager Bas Erlings. Heymans: ‘De campagnemanager is de uitvoerder, ook degene die de vrijwilligers aanstuurt. De campagneleider is de eerstverantwoordelijke voor de campagne.’ Van Ark is Kamerlid voor de VVD sinds 2010. Ze studeerde bestuurskunde en was hiervoor onder meer wethouder in Nieuwerkerk aan den IJssel. Sinds november 2012 is ze tevens vicefractievoorzitter van de VVD.
Opvallend: In ieder geval niet bang om de strijd met coalitiepartner PvdA aan te gaan. Zei vorig jaar over plannen rond ouderschapsverlof van de PvdA: ‘Hier krijg ik acuut pukkeltjes van, van deze dwingelandij. Ze komen tot de voordeur, aan de keukentafel, tot in het echtelijk bed. Laat mensen zelf uitmaken hoe ze hun leven willen inrichten.’

Joël Voordewind, ChristenUnie
Achtergrond: Studeerde internationale betrekkingen. Begin jaren 90 begon hij als fractiemedewerker bij de PvdA. Intussen deed hij vrijwilligerswerk voor christelijke hulporganisaties, onder andere bij Tearfund in de eerste Golfoorlog in Irak. Ging later bij de organisatie Dorcas in dienst. Is sinds 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Was hoofd voorlichting van die partij en werkte bij het Ministerie van Defensie. Staat bekend als doordouwer, haalt als Kamerlid regelmatig de media door bijvoorbeeld meer geld los te krijgen voor asielzoekers.
Opvallend: De huidige lijsttrekker (Gert Jan Segers) was bij de vorige verkiezingen zelf de campagneleider. NOS-verslaggever Margreeth Boer: ‘De politieke situatie zorgt ervoor dat het niet onmogelijk is dat de ChristenUnie, als relatief kleine partij, volgend jaar weer deelneemt aan het kabinet. Segers wil in ieder geval een coalitie met een meerderheid in de Tweede en Eerste Kamer, maar geen dichtgetimmerd regeerakkoord. Dat zou volgens hem te veel ten koste gaan van het open debat.’
Bekijk onze YouTube afspeellijst met memorabele campagnemomenten bij Tweede Kamerverkiezingen.