In juli 2013 werd Jolande Lamse als eerste vrouw ooit lid van de Nederlandse Raad van Bestuur van accountants- en adviesorganisatie PwC. Als eindverantwoordelijke voor human capital maakte ze zich hard voor meer vrouwen in de organisatie en meer mensen met een verschillende etnische afkomst. Ook werkte ze aan het binnenhalen van mensen met andere vaardigheden dan de traditionele financiële. De helft van de populatie van PwC bestaat uit accountants, maar de andere helft wordt een steeds bonter gezelschap. De organisatie wierf vroeger vooral bij economische en juridische faculteiten, maar richt zich nu ook op technische universiteiten, vertelt ze: ‘We werven de komende vijf jaar driehonderd dataspecialisten met een technische achtergrond.’

Dat heeft ongetwijfeld te maken met de digitalisering. Hoe verandert die PwC?

‘Onze adviserende en controlerende rol blijft hetzelfde. Wat anders wordt, is de wijze waarop we tot adviezen en oordelen komen. Daarbij gebruiken we nieuwe kennis, bijvoorbeeld over big data.’

Waarom nemen jullie techneuten aan?

‘De wereld wordt steeds digitaler. Dat betekent dat je techniek beter moet begrijpen om je werk goed te kunnen doen. Zo moet je data kunnen uitlezen en interpreteren. We willen klanten bijvoorbeeld kunnen adviseren bij al hun issues rond informatie: het verzamelen, het analyseren en het beveiligen ervan.’

Wat kan PwC met big-datatechnieken?

‘Onze forensische tak kan daarmee fraude opsporen. En onze accountants gebruiken data-analyse bijvoorbeeld bij controles. Dat maakt het mogelijk om de boekhouding van een groot bedrijf integraal door te lichten, in plaats van via steekproeven. Zo vind je veel meer trends en andere nuttige informatie.’

Is investeren in techneuten de manier om de andere big four kantoren te verslaan?

‘Wij gaan uit van eigen kracht. Wij willen meer kennis in huis halen en onze dienstverlening verbreden. Een aantal jaren geleden constateerden we dat we nog steeds heel sterk waren in accountancy, maar minder in het meedenken met bedrijven over de strategie. Dat was reden om in 2014 strategieadviseur Booz & Company (nu Strategy&, red.) over te nemen. Nu investeren we dus in dataspecialisten en ook in cybersecurity (PwC nam recent het cybersecuritybedrijf Everett over, red.).’

Veiligheid wordt een steeds belangrijker issue. Jullie zijn zelfs een mondiaal ‘crisiscentrum’ gestart met specialisten die klanten kunnen inschakelen bij natuurrampen, cyberaanvallen en andere crises. Past dat bij jullie?

‘Crisisbestrijding sluit naadloos aan bij onze missie: het bouwen aan vertrouwen en het oplossen van belangrijke problemen.’

Waarom moet je crisisbestrijding organiseren?

‘Een crisis treedt acuut op. Dankzij vooraf samengestelde teams die alles weten van een bepaalde crisis, kunnen we meteen schakelen. Ons mondiale centrum fungeert vooral als coördinator. Per land specialiseren we in soorten crises. Vanuit Nederland spelen we nu bijvoorbeeld voor Europa een leidende rol met de Brexit-desk, het cybersecurityteam en het food-safetyteam.’

Hoe groot is het probleem Brexit voor jullie klanten?

‘Multinationals maken zich grote zorgen over het mogelijk verdwijnen van het vrije verkeer van goederen en mensen tussen het Verenigd Koninkrijk en landen in de Europese Unie. Dat kan leiden tot handelsbelemmeringen, maar ook problemen met expats en vergunningen.’

Het is lastig om daar al op in te spelen, nu de consequenties nog grotendeels onbekend zijn.

‘Dat is nu inderdaad nog vooral een kwestie van risicoanalyse en scenario’s, maar je kunt maar beter goed voorbereid zijn.’

Wat doen de crisisteams ‘food safety’ en ‘cybersecurity’?

‘Onze food-safetyspecialisten hebben bijvoorbeeld een tool ontwikkeld waarmee grote voedingsbedrijven heel snel kunnen nagaan welke risico’s zij in hun ketens lopen, zodra een voedselcrisis de kop opsteekt. Ze geven ook adviezen over de recalls van producten. En onze cybersecuritymensen helpen bedrijven zich te verdedigen tegen cyberaanvallen. Zij kunnen testen of bedrijven weerbaar zijn, door eigen ethische hackers in te zetten die proberen in te breken in systemen.’

Doen jullie ook iets tegen de vluchtelingencrisis?

‘Dat doen we in Nederland inderdaad. Dat is overigens niet ontstaan als uitbreiding van ons dienstenpakket, maar uit persoonlijke betrokkenheid. Een Syrische collega-accountant, die tien jaar geleden hierheen is gevlucht, stuurde mij een lange mail, recht uit zijn hart. Hij wilde heel graag iets doen en hij was niet de enige. Zo ontstond spontaan een team. Dit heeft verschillende initiatieven ontplooid, zoals workshops voor vluchtelingen en de Welcome in-app. Dat is een LinkedIn-achtige applicatie waarmee vluchtelingen, bijvoorbeeld in het contact met gemeenten, kunnen aangeven wat hun achtergrond is en wat ze allemaal kunnen. Ook hebben we een aanbevelingsbrief voor het Ministerie van Volkshuisvesting geschreven met tips om het huisvestingsprobleem van vluchtelingen op te lossen.’

Het vertrouwen in accountants heeft een deuk opgelopen door de harde kritiek van de AFM op de kwaliteit van de accountantscontroles van de big four. Hoe werken jullie aan het herstellen van het vertrouwen?

‘We verbeteren aan de hand van de 53 maatregelen die zijn opgesteld door onze sector. Voorbeelden zijn een interne dialoog, stakeholdergesprekken, het instellen van een Raad van Commissarissen en het verbeteren van beoordelingssystemen. In de beoordeling komt het streven naar kwaliteit en integriteit veel beter uit de verf. Onder meer doordat we in ons raamwerk voor beoordeling beroepsjargon hebben aangevuld met heldere termen: heb je een rechte rug, zijn jouw dossiers verzorgd, leer je van fouten, werk je goed samen en ga je goed met kritiek om?’

Gelooft u dat het streven naar meer diversiteit ook helpt bij het stimuleren van kritisch vermogen?

‘Zeker. In een meer gemengde cultuur klinken meer verschillende meningen en is ruimte voor meer invalshoeken.’

Hoe staat het inmiddels met de man-vrouwverhouding?

‘We zitten bij de instroom bijna op fiftyfifty. Het aantal vrouwelijke partners en directors is toegenomen, hoewel we de vrouwelijke bezetting in de top nog steeds niet goed genoeg vinden. Een forse verbetering is dat vrouwen minder vaak de organisatie verlaten. Het percentage vertrekkers is onder vrouwen nu gelijk aan dat van mannen. Dat is een enorme stap voorwaarts.

Wat staat bovenaan: zo veel mogelijk geld verdienen en carrière maken of klanten zo goed mogelijk helpen en zinvol bezig zijn?

‘Bij ons beslist dat tweede.’

Waar blijkt dat uit?

‘Dat begint bij de werving van de juiste mensen. Je komt bij ons geen personeelsadvertentie tegen waarin we mensen lokken met een zak geld. Sterker nog: starters van de universiteit kunnen bij sommige andere bedrijven meer verdienen dan bij ons. Wij zeggen: wij investeren heel veel in jouw persoonlijke ontwikkeling.’

Is in jullie cultuur inmiddels meer ruimte voor kritiek?

‘Uit onderzoek onder medewerkers blijkt dat mensen zich nu heel veilig voelen om hun mening te geven.’

Ik begreep uit een eerder interview dat u zelf vroeger veel weerstand heeft ervaren als u duidelijk uw mening gaf.

‘Ik ben recht voor zijn raap en vertolkte een ander geluid, waar mensen aan moesten wennen. Ik vraag bijvoorbeeld aandacht voor het individu en persoonlijke gezondheid. Dat werd door sommigen gezien als soft. Inmiddels hebben we een yogaruimte, een ruimte voor meditatie en een balansweek waarin mensen kunnen werken aan een gezondere leefstijl. Het is nu gemakkelijker dan vijf jaar geleden om open te spreken over werkdruk, gezondheid en inzetbaarheid op lange termijn.’

Hoe zorgen jullie dat je een kritische cultuur houdt, ook na het 53-maatregelentijdperk?

‘Wij streven naar een cultuur met continue feedback.’

Hoe, bijvoorbeeld?

‘Onder meer via een app, die je via een snapshot inzicht geeft in wat anderen van je denken.”

Gaat u die app zelf ook gebruiken?

‘We starten een pilot in een onderdeel waarvan ik geen deel uitmaak, maar ik zou het niet erg vinden. Ik krijg, gevraagd en ongevraagd, heel veel feedback.’

Beeld: Frank Groeliken

Drankjes aan zee zijn nooit goedkoop. Als je met het strandzand tussen de tenen achteroverleunend van de zon wil genieten, dan moet je een extra financiële investering plegen. Aan kusten en bijbehorende stranden heeft Nederland geen gebrek, maar daar zit half Duitsland al met de laatst overgebleven achtkindergezinnen van Holland. Geen doen voor de carrièrebeluste hoogopgeleide twintigers en dertigers, die graag werk en privé combineren. Leuk, die quality time met je partner, maar het moet wel wat opleveren. Hoe doe je het dan wel goed, dat netwerken in de zomer?

Blingbling en oud geld

Eigenlijk zijn er maar twee opties, vindt Joachim de Vries, professioneel belegger en zonaanbidder in zijn vrije tijd. ‘Natuurlijk kun je naar allerlei stadsstranden gaan, van Blijburg in Amsterdam tot de Rotterdamse kade. Maar dat zet geen zoden aan de dijk. Het best kun je naar strandpaviljoen De Staat gaan in Den Haag. Low key, goed voedsel en net aan de goede kant onder Scheveningen. Geen blingbling, want dat is juist niet de bedoeling. Verder is alles in de buurt van Bloemendaal of Wassenaar goed. Als je de kids wilt meenemen, ga dan naar Domburg. Daar vind je de ruimte en oud geld, dat nog steeds de nodige kapitale villa’s achter de duinen bezit.’

Voor wie echt serieus wil investeren in een oud-industrieel-familienetwerk, moet op tijd een kleedhokje aan het strand huren, ‘dan hoor je er helemaal bij’. Serieuze golddiggers moeten verkassen naar Saint-Tropez, waar internationaal (en ongetrouwd) nieuw geld op Nikki Beach de champagne in magnumflessen verbrast.

Balletje slaan

Klinkt dat te hedonistisch? Ga dan zelf aan de slag met caddie en golfclubs. Probeer zo vaak mogelijk op de golfbaan te verschijnen om aan je handicap te werken. Onherroepelijk loop je zakelijk talent tegen het lijf. Het mooist is de Haagse Golf & Countryclub. Een instituut, dat niet zo makkelijk binnen te dringen is, al is de aloude Kennemer G & C Club nog lastiger. Zelfs een directeur van Schiphol stond jarenlang op de wachtlijst.

Desondanks hebben zelfs deze clubs mogelijkheden om zo maar een dagje ballen te slaan. Doen! Overigens lopen de meeste businessbobo’s rond op het KLM Open, maar dat toernooi start pas op 8 september. Je zou kunnen proberen een dagje op de Golfclub de Saint-Tropez te mogen meespelen. Grootste gevaar: dat je tegen George Clooney aan botst.

Business bbq’s

De liefde gaat door de maag, dus een barbecue doet wonderen voor de zakelijke connecties. De meeste jaarlijkse bbq’s vinden eind juni plaats, dus dat schiet niet op. Maar je kunt natuurlijk ook zelf een barbecue organiseren, vertelt Trijntje Schaep, die al de nodige meters achter het spit heeft gemaakt. Zij had er genoeg van dat vooral mannen zichzelf als bbq-master beschouwen, dus volgde ze een workshop bij De Librije in Zwolle. ‘Waarom niet meteen voor de top, voor een driesterrenrestaurant gaan?’ De Librije werkt met Big Green Eggs, de groene topbarbecues. Trijntje kocht er direct een voor zichzelf. ‘Als je goed plant, kun je makkelijk koken en grillen voor businesscontacten, en tegelijk zelf met allerlei mensen praten. Dat is het voordeel van de bbq, dat is echt slow food.’

Wie minder geduld heeft met zelf koken, kan langs bij de vele foodtrucks op festivals als De Parade of De Karavaan door het hele land. Daar tref je eerder de creatieve elite in het wild. Paardenliefhebbers willen de hele zomer door polo spelen, maar luie toeschouwers kunnen ook naar springruiters gaan kijken, zoals bij de Internationale Concoursen in Valkenswaard. Directeur Wim van der Leegte is prominent Quote500-lid en weet hoe hij alle zakelijke paardofielen tevreden moet stellen.

De crisis heeft vooral in de financiële sector flink huisgehouden. Banken en verzekeraars zijn daarom al jaren aan het inkrimpen en bezuinigen. Maar voor de afnemers van financiële producten – consumenten – is dat helemaal niet slecht. Want onder druk van de overheid en toezichthouders als de AFM, hebben zij hun dienstenaanbod sterk vereenvoudigd. Ingewikkelde financiële producten met onduidelijke kosten zijn vervangen door meer transparante en begrijpelijke varianten, die veelal aanzienlijk goedkoper zijn. Zoals:

Overlijdensrisicoverzekering

Een overlijdensrisicoverzekering (orv) is de afgelopen jaren gemiddeld zo’n 70 procent goedkoper geworden. Een orv wordt vaak afgesloten om de financiële gevolgen van het overlijden van een van de partners op te vangen. Bij het afsluiten van een hypotheek is een orv vaak verplicht. Als je een al wat oudere orv hebt, kan het de moeite waard zijn om deze om te ruilen voor een hedendaagse, goedkopere orv. Vraag wel eerst toestemming aan de bank als de orv gekoppeld is aan een hypotheek.

Hypotheek

De afsluitkosten bij een hypotheek zijn de afgelopen jaren sterk gedaald. Vroeger betaalde je al gauw 1 procent of meer van het hypotheekbedrag aan de bank of tussenpersoon. Bij een hypotheek van drie ton is dat 3.000 euro. Veel huiseigenaren sloten tot voor kort een spaar- of beleggingshypotheek af. Voor de bijbehorende verzekering betaalden zij eveneens provisie. Dat beseften veel mensen overigens niet, omdat deze provisie meestal verstopt zat in de maandelijkse premie. Dat de kosten niet zichtbaar waren, maakte het makkelijk om er een schepje bovenop te doen, zodat veel van zulke polissen woekerpolissen bleken te zijn. Hoewel sommige tussenpersonen voor het afsluiten van een hypotheek nog steeds 3.000 euro of meer vragen, hebben de meeste aanbieders hun tarieven verlaagd. Sommige tussenpersonen zitten al onder de duizend euro, ofwel 0,33 procent bij een hypotheek van drie ton.

Lijfrente

Ondernemers, zzp’ers en werknemers zonder werkgeverspensioen kunnen met een lijfrente pensioen opbouwen. Tot 2008 kon dit alleen met een verzekerde lijfrente of lijfrentepolis. Veel van die polissen bleken woekerpolissen te zijn met hoge en verborgen kosten. Tegenwoordig sluit vrijwel niemand nog een lijfrentepolis af, want een bancaire lijfrente, een lijfrente bij een bank dus, is veel goedkoper en transparanter dan een ingewikkelde polis. Bijkomend voordeel van een bancaire lijfrente – ook wel lijfrente- of bankspaarrekening genoemd – is dat als je overlijdt het saldo naar je erfgenamen gaat. Bij een lijfrentepolis is de verzekeraar de gelukkige.

Beleggingsfonds

Sinds 2014 geldt een provisieverbod: fondsbeheerders mogen niet langer geld – een distributievergoeding – betalen aan banken en brokers om bepaalde fondsen in hun assortiment op te nemen. Nadeel is namelijk dat banken en brokers zo worden gemotiveerd om die fondsen aan te bieden waarvoor zij de hoogste provisie krijgen, en niet de fondsen die voor hun klanten het beste zijn. Deze vergoeding werd bovendien uiteindelijk betaald door diezelfde klanten, verstopt in de kosten van het fonds. Sinds 2014 zijn de beheerkosten van veel fondsen daarom fors gedaald.

Ik vraag liever niet om hulp bij dingen, al helemaal niet in mijn werk. Het zal waarschijnlijk te maken hebben met de jaren die ik in restaurantkeukens heb doorgebracht: om hulp vragen is het niet trekken, is verliezen. Dat zal mij zo min mogelijk overkomen. Daarnaast is het ook nog eens iemand anders belasten met jouw problemen. Daarom vraag ik nog steeds liever niet aan het secretariaat of ze dingen voor me willen uitzoeken, printen of kopiëren. Wie ben ik om iemand anders op te zadelen met misschien weinig verheffend werk? Ik ben ook nog eens een beetje een control freak. Zodoende blijf ik liever tot negen uur of nog later op kantoor zitten dan dat ik mijn vinger opsteek dat het misschien wat veel is, of dat ik er anderszins niet helemaal uit kom. Tot nu toe lukt het op die manier.

Afgelopen week stond ik vier fantastische dagen op een festival in Duitsland. Fijne elektronische bliepjes en bloepjes en boenkjes, heerlijke sfeer, prachtige mensen. Volledig buiten de alledaagse werkelijkheid. Na een poging tot contact met het thuisfront liep ik in het donker terug naar het podium, maar onderweg kwam ik een paaltje tegen. Eenmaal weer opgekrabbeld keek ik naar mijn linkerhand – had ik daar niet eerst een knokkel?

Terug in Nederland wees een röntgenfoto uit dat mijn inmiddels indrukwekkend opgezwollen hand inderdaad stuk was. Boksersfractuur – stoere naam voor een lullig botje. Na vier dagen met niet al te veel slaap was ik mentaal al niet op mijn meest weerbaar, maar na met een ingegipst pootje een half uur met mijn fietsslot te hebben gekloot zakte de moed me een beetje in de schoenen. Zes weken mijn geestverlichtende racefiets laten staan, en dingen als douchen, mijn veters strikken en mezelf aankleden waren ineens forse hindernissen geworden. En die week zou ik ook nog eens met een nieuwe baan beginnen. Welja.

Het voelde ook niet heel best toen mijn vriendinnetje mijn was op stond te vouwen terwijl ik een beetje sip op bed lag en bepaald niet hemelbestormende verhalen over het weekend aan het vertellen was. En op een ander ministerie de lift pakte en weer volledig op nul zat, qua netwerk, kennis van zaken of überhaupt hoe ik mijn computer aan de praat kreeg. Ik ben niks. Ik kan niks. Ik ben mensen tot last. Maar noodgedwongen ging het lopende de week beter. Mijn huisgenoot heeft mijn sokken opgevouwen. Een collega hielp me mijn jas aantrekken, een ander bood aan mijn dienblad te dragen. En er is relatief veel begrip voor het feit dat ik er zo’n drie keer langer over doe om een fatsoenlijke mail te typen.

Misschien werd dat wel bedoeld met die participatiemaatschappij waar we een paar jaar terug allemaal de mond vol van hadden. Kijken waar je kan helpen is een ding, en laten we dat allemaal vooral ook doen. Maar je ego even wegschuiven, en toestaan dat je geholpen wordt, dat is minstens zo’n grote uitdaging. Ik ben in een week een eind gekomen. Was dat gebroken pootje toch nog ergens goed voor.

Intermediair Magazine is een uitgave van de Persgroep Online Services in Amsterdam. Op de artikelen en beelden rust auteursrecht. Overname is alleen toegestaan met uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

Aan dit nummer werkten mee: Joost Bijlsma, Michael van Dorp, Anton van Elburg, Frank Groeliken, Robert Heeg, Dirk Koppes, Paul van der Kwast, Irina Mak, Maarten Pathuis, Jeroen Postma, Jaap Vriend, Hedwig Wiebes.

Art Direction: rdesign en Esther Velrath

Extra beeld: ANP, Getty Images, Hollandse Hoogte, Shutterstock

Techniek: Browser Magazine

Redactie: redactie@intermediair.nl

Adverteren in Intermediair Magazine:
020 204 2200
Charles Kalhorn

Vragen en opmerkingen:
020 204 2200
customerservice@persgroep.nl

Technische gegevens advertenties:
020 204 2727

Wil je Intermediair Magazine elke week ontvangen in je mailbox?